دانشنامه مهدویت

                  اللهم عجل لولیک الفرج

---

1- حضرت مهدی(عج) و روز عاشورای حسینی

«عاشورا» روز دهم محرم، روز شهادت سالار شهیدان حسین بن علی‏علیه السلام و فرزندان و اصحاب او در کربلا است. [1] .
در فرهنگ شیعی عاشورا، به جهت واقعه شهادت امام حسین‏علیه السلام در این روز، عظیم‏ترین روز سوگواری و ماتم به حساب می‏آید. در این روز بزرگ‏ترین فاجعه و ستم در مورد خاندان پیامبرصلی الله علیه وآله انجام گرفته است، دشمنان اسلام و اهل بیت این روز را خجسته شمرده، به شادی می‏پردازند؛ اما پیروان خاندان رسالت، به سوگ و عزا می‏نشینند و بر کشتگان این روز می‏گریند.
امامان شیعه، یاد این روز را زنده می‏داشتند و مجلس عزا بر پا می‏کردند و بر حسین‏بن علی‏علیه السلام می‏گریستند. آن حضرت را زیارت می‏کردند و به زیارت او تشویق و امر می‏نمودند و روز اندوهشان بود.
البته قبل از شهادت امام حسین‏علیه السلام، رخدادهایی نیز در این روز اتفاق افتاده بود؛ چنان که از امام باقرعلیه السلام نقل شده است: برخی حوادث مهمی که در روز عاشورا رخ داده، عبارت است از:
1 . روز توبه حضرت آدم و حوا؛
«هَذا الیَوْمُ الَّذی تابَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فیهِ عَلی آدَمَ وَ حَواء».
2 . آرام گرفتن کشتی نوح پس از طوفان و بر زمین نشستن آن؛
«لَزِقَتِ السَّفینَةُ یَوْمَ عاشُوراءَ عَلَی الجُودِیِّ»
3 . شکافته شدن دریا برای بنی اسرائیل و غرق شدن فرعون و همراهانش؛
«وَهَذاالیَوْمُ‏الَّذی فَلَقَ‏اللّهُ فِیهِ البَحْرَ لِبَنی اِسْرائیلَ فَاَغْرَقَ فِرْعَوْنَ وَمَنْ مَعَهُ»
4 . روزپیروزی موسی‏علیه السلام برفرعون؛
«وَهَذا الْیَوْمُ الَّذی غَلَبَ فِیه مُوسیعلیه السلام فِرعَونَ»
5 . روز ولادت حضرت ابراهیم‏علیه السلام؛
«وَهَذا الْیَوْمُ الَّذی وُلِدَ فیهِ اِبراهیمُ‏علیه السلام»
6 . روز پذیرش توبه قوم یونس‏علیه السلام؛
«وَهَذَا الْیَومُ الَّذی تابَ اللَّهُ فیهِ عَلی قَومِ یُونُسَ‏علیه السلام»
7 . روز ولادت عیسی بن مریم‏علیه السلام.
«وَهَذَا الیَوْمُ الَّذی وُلِدَ فیهِ عِیسَی ابنُ مَریَمَ‏علیه السلام»
اما مهم‏تر از همه این موارد، عاشورا روزی است که قائم آل محمد در آن قیام خواهد فرمود: «وَهَذا الیَومُ الَّذی یَقُومُ فِیهِ القائِمُ‏علیه السلام» [2] .
امام صادق‏علیه السلام فرمود: «یَقُومُ القائِمُ یَوْمَ عاشُورا»؛ «قائم در روز عاشورا قیام می‏کند» [3] .
امام باقرعلیه السلام نیز فرمود: «یَخْرُجُ القائِمُ‏علیه السلام یَوْمَ السَّبتِ یَوْمَ عاشُوراء یَوْمَ الَّذی قُتِلَ فِیهِ الحُسَینُ‏علیه السلام»؛ «قائم در روز شنبه روز عاشورا روزی که در آن حسین بن علی‏علیه السلام کشته شد خروج می‏کند». [4] .

پی نوشت ها:
[1] الکافی، ج 1، ص 463.
[2] شیخ طوسی، التهذیب، ج 4، ص 300، ح 14.
[3] الغیبة، ص 282، ح 68.
[4] کمال‏الدین، ج 2، ص 653، ح 19.

---

2-انواع نشانه‏ های ظهور

نشانه‏های ظهور گوناگون است و بر شمردن همه این اقسام، نه چندان مفید است و نه لازم؛ چه آنکه بسیاری از آنها، نشانه‏های قطعی ظهور نمی‏باشد. افزون بر این، از نظر سند و محتوا نیز دارای اشکال است و درستی و نادرستی آنها، خیلی روشن نیست. از این رو در تقسیم نشانه‏ها تنها به موارد ذیل بسنده می‏گردد:
یک . نشانه‏های حتمی و غیر حتمی
در میان نشانه‏های ظهور، شماری از آنها به روشنی به عنوان «علایم حتمی ظهور» یاد شده است. منظور از «نشانه‏های حتمی» - در مقابل نشانه‏های غیر حتمی - آن است که پدیدار شدن آنها - بدون هیچ قید و شرطی - قطعی و الزامی خواهد بود؛ به گونه‏ای که تا آنها واقع نگردد، حضرت مهدی‏علیه السلام ظهور نخواهد کرد. البته باید توجه نمود که حتمی و یا مسلم و قطعی بودن وقوع این نشانه‏ها، به این معنا نیست که پدید نیامدن آنها، محال است؛ بلکه به حسب فراهم بودن شرایط و مقتضیات و نبودن باز دارنده‏ها، پدید آمدن آنها - اگر خداوند اراده کند - قطعی خواهد بود.
از روایات فراوانی که در میان آنها روایات صحیح نیز وجود دارد حتمی بودن نشانه‏های پنج گانه ذیل استفاده می‏شود: خروج سفیانی، قیام یمانی، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیّه و خسف در بیداء.
امام صادق‏علیه السلام می‏فرماید: «پنج امر قبل از قیام قائم از نشانه‏ها است: صیحه و سفیانی و خسف در بیداء و خروج یمانی و قتل نفس زکیّه». [1] .
در پاره‏ای روایات از حتمی بودن آن نشانه‏ها، چنین تعبیر شده است: امام صادق‏علیه السلام فرمود: «امور حتمی که قبل از قیام قائم به ناگزیر خواهد بود [عبارت است از:] خروج سفیانی، خسف در بیداء، قتل نفس زکیّه و منادی که از آسمان ندا سر خواهد داد». [2] .
در برابر نشانه‏های حتمی، نشانه‏های غیر حتمی قرار دارد؛ یعنی، مقید و مشروط به اموری است که در صورت تحقق آنها، به عنوان نشانه پدید می‏آید. به عبارت دیگر نشانه‏های غیر حتمی شاید پدید آید و شاید پدید نیاید و امام زمان‏علیه السلام ظهور کند. پاره‏ای از نشانه‏هایی که به حتمی بودن آنها تصریح نشده، از این قرار است:
1. مرگ و میرها، زلزله‏ها و جنگ‏ها و آشوب‏های فراگیر
2. خسوف و کسوف نابه‏هنگام
3. بارش باران‏های فراوان و...
دو . نشانه‏های متصل‏به ظهور و غیر متصل به ظهور
بر اساس روایاتی چند، شماری از نشانه‏های ظهور، متصل به آن خواهد بود؛ به گونه‏ای که بین آنها و ظهور حضرت مهدی‏علیه السلام فاصله زیادی نباشد. البته اینکه فاصله آن نشانه‏ها تا ظهور چه مدت و یا چند روز است، به طور دقیق روشن نیست؛ ولی قدر مسلم آن است که فاصله زیاد نیست و احتمالاً، مجموعه نشانه‏های متصل به ظهور، در همان سال ظهور، یا سال پیش‏ازآن، رخ می‏دهد. براین‏اساس تردیدی نیست که شماری از نشانه‏های ظهور، نزدیک ظهور و متصل به آن واقع می‏شود. در مقابل نشانه‏های غیرمتصل است که در طول تاریخ در دوران غیبت کبری، اتفاق افتاده و خواهد افتاد.
سه . نشانه‏های غیر عادی
تحقق نشانه‏های ظهور - همچون واقع شدن سایر پدیده‏ها - به روال طبیعی و عادی است؛ ولی پیشگویی برخی از آنها، به گونه‏ای در روایات بازتاب یافته که به نظر می‏رسد، واقع شدن آنها به طور عادی، غیرممکن می‏نماید و تحقق آنها به صورت غیرطبیعی در چهار چوب معجزه خواهد بود؛ مثلاً طلوع خورشید از مغرب و صیحه آسمانی، اگر همان معنای ظاهری آنها مراد باشد، باید به گونه معجزه رخ دهد؛ زیرا پدیدار شدن چنین اموری، عادتاً ممکن نیست. البته شاید بعضی از این نشانه‏ها، معنای کنایی و رمزی داشته باشد و به رخدادهایی اشاره کند که پیدایش آنها عادتاً امکان دارد.
در پایان گفتنی است که حدیث‏های فراوانی در مورد نشانه‏های ظهور، در منابع روایی وجود دارد. اسناد این روایات، بیشتر ضعیف و غیرقابل اعتماد است. از نظر دلالت نیز، هماهنگی و انسجام لازم بین آنها نیست و پاره‏ای از آنها مصحف و مخلوط می‏باشد.
به نظر می‏رسد، اهمیت بسیار مسأله «مهدویّت» از یک سو و علاقه‏مندی شدید مسلمانان به آگاهی از چگونگی رخدادهای آینده و پدیدار شدن نشانه‏های ظهور مهدی‏علیه السلام، از سوی دیگر، سبب شده که دشمنان و بدخواهان - به ویژه حاکمان ستمگر - وسوسه شوند که در جهت برآوردن منافع سیاسی خویش، تغییراتی در روایات به وجود آورند. [3] .
اینک با انبوهی از روایات صحیح و غیرصحیح در زمینه نشانه‏های ظهور، روبه‏رو هستیم که دست کم شماری از آنها از آفت جعل و تحریف مصون نمانده است. متأسفانه کتاب‏هایی نیز وجود دارد که در آنها از سر جهل و دلسوزی و یا به عمد و از روی غرض، به این امر دامن زده شده است.
البته برخی با گردآوری این روایات، خواسته‏اند اصل آنها محفوظ بماند و نیز بنمایانند که همگان، در اصل ظهور مهدی‏علیه السلام اتفاق نظر دارند.
بنابراین التزام به درستی همه این روایات مشکل است و در بررسی نشانه‏های ظهور، احتمال جعل و تحریف و دسیسه‏های دست‏های پنهان سیاست را نباید نادیده گرفت.
البته وجود مواردی از جعل و تحریف، در نشانه‏های ظهور و یا وجود مدعیان دروغین به عنوان نمونه نشانه‏ها، هیچ گاه دلیل این نمی‏شود که همه روایات از اعتبار بیفتد و یا اصل همه نشانه‏ها زیر سؤال برود؛ زیرا دسته‏ای از این نشانه‏ها مسلّم و قطعی است.
همچنین وجود پاره‏ای اشکالات و ضعف‏ها در نشانه‏های ظهور و احتمال تحریف و تغییر در آنها از سوی دشمنان و یا ادعاهای واهی برخی شیّادان درباره اصل مهدویّت، هیچ گاه به اصل مهدویّت و اعتقاد به ظهور قائم‏علیه السلام آسیبی نمی‏رساند؛ زیرا اعتقاد به مهدویّت و ظهور حضرت مهدی‏علیه السلام مورد اتفاق فریقین است و با تواتر ثابت شده است و هرگز خدشه‏ای در آن وارد نمی‏گردد. [4] .

پی نوشت ها:
[1] کتاب الغیبة، ص 436، ح 427.
[2] الغیبة، ص 264، ح 26.
[3] نور مهدی، مقاله علی دوانی، ص 70.
[4] چشم به راه مهدی‏علیه السلام، ص 258.

---

چه کنم تا مورد توجه امام زمان علیه السلام قرار بگیرم؟
شرح پرسش:

برای این که مورد قبول و توجه امام زمان علیه السلام قرار بگیریم کدام یک از مواردی که اشاره می‌کنم، بیشتر موثر است؟ اخلاق نیکو، اعتقادات و ایمان، عمل به احکام، دل پاک و خالص و شکسته، خواندن دعا یا توسل به امام زمان علیه السلام.

پاسخ:
اول باید زمینه مساعد باشد پس باید دل را پاکسازی کرد از گناه و رذایل اخلاقی فکر را همین طور. آن گاه حکمت پاسخ می دهد، آن گاه قرآن جواب می دهد، آن گاه با قرآن و روایات می توان تماس باطنی و معنوی بر قرار کنیم { لایمسه الاالمطهرون } بروبرگرد هم ندارد، ما دو قرآن درایم یکی قرآن صامت همین قرآنی که در محضرش هستیم، قرآن دوم قرآن ناطق { السلام علیک یا شریک القرآن؛ سلام بر توای شریک قرآن } معنایش این است که همان طوری که قرآن امانت حضرت رسول خدا صلّی الله علیه و آله است، (شما)حضرت مهدی علیه السلام نیز امانت و سفارش شده حضرت رسول اکرم صلّی الله علیه و آله هستید، همان طوری که دل مرده نمی تواند با قرآن صامت انس و رابطه برقرار کند دل مرده با قرآن ناطق (حضرت مهدی علیه السلام) هم نمی تواند ارتباط برقرار کند. ارتباط لازمه اش طهارت است.
مطلب دوم؛ تقوا و تقویت آن است. تقوا ایجاد نور می کند.{ یجعل لکم نورا }
تقوایی که مولد نور است. این نور چیست که با این نور راه می رویم و سخن می گوییم و با این نور تصمیم گیری می کنیم؟
فرمودند: { یجعل لکم اماما تأتون } این نور، نور امام زمان علیه السلام در این زمان است.
از جمله کارهایی که سبب نزدیکی ما به امام زمان علیه السلام می شود، عبارتند از:
دوری از گناه و اخلاق رذیله، دعا و توفیق خواستن از خداوند منان، شکر و سپاسگذاری از نعمت، احترام به والدین، قطع نکردن صله رحم و انجام دادن نماز در اول وقت و نماز شب اگر خداوند توفیق آن را بدهد، تبلیغ برای امام عصرعلیه السلام، نزدیک دانستن ظهور، دعا برای فرج، صله رحم، توسل، اظهار محبت به حضرت ولی عصر علیه السلام، نقل تشرفات، گریه خالصانه بر مظلومیت امام زمان علیه السلام و تزکیه نفس و زدودن صفات رذیله از روح.
اگر انسان حتی یک صفت رذیله در خود داشته باشد مانند مریضی است که نمی تواند با انسانهای سالم خصوصا امام زمان علیه السلام ارتباط مطلوب داشته باشد.
قرآن ملاک یک فرد منتظر را چنین معرفی می‌کند: { یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون؛ ای اهل ایمان، در کار دین صبور باشید و یکدیگر را به صبر و مقاومت، سفارش کنید و مراقب کار دشمن بوده و خدا ترس باشید شاید رستگار شوید. } (آل عمران، آیه 200)
منبع: موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام